W dzisiejszym zestawie zebrałam dla Was publikacje dotykające rozmaitych obszarów komunikacji, edukacji i działania. W pierwszej z nich motywem przewodnim są pomniki. Wtopione w krajobraz, mijane w drodze, otrzymują szansę na „ożycie” w dziecięcej wyobraźni – odwdzięczając się nauką obserwacji i twórczego myślenia. Tego, kto jednak spodziewa się lekcji historii od razu uprzedzam: tu historia będzie tworzona na bieżąco i na nowo. Pomnikowe losy pozostaną w rysujących rękach (i wymyślających głowach), a towarzyszem wyprawy, zamiast miejskiego przewodnika, będzie tajemniczy przybysz.
Dwie pozostałe publikacje są dość mocno związane z tematyką nowych mediów i odnajdowania się w ich zasobach. Jedna dotyczy kreowania dobrych alternatyw dla obecnej w sieci mowy nienawiści. Ostatnia traktuje o prawach autorskich w kontekście edukacji szkolnej. Myślę jednak, że jej treść jest – przynajmniej częściowo – na tyle uniwersalna, że wykracza poza szkolną przestrzeń.
Każdą z publikacji można pobrać za darmo w wersji pdf. Nagłówki, znajdujące się w treści, kryją linki z plikami do pobrania. Do źródła przeniesie także kliknięcie w okładkę. Zachęcam więc do poczytania i korzystania – poniżej dużo dobra!
Rzeczy mało widoczne
Projekt zainicjowany przez: Kolektor
Dla kogo: dzieci w wieku 6-12 lat + samouczek dla osób dorosłych, pracujących z dziećmi
Co w środku: Wyobraź sobie, że znajdujesz się na naszej planecie po raz pierwszy i trafiasz na… pomnik. A potem kolejny, i kolejny. Zastanawiasz się, czym są owe znaleziska, kto je stworzył i po co. W twojej głowie mogłoby zapewne pojawić się mnóstwo pytań. Jak u kosmity z książeczki aktywnościowej autorstwa Katarzyny Witt „Rzeczy mało widoczne”. Ilustrowana publikacja, zrealizowana w ramach projektu „Szkoła Patrzenia”, zawiera zestaw kreatywnych zadań, prowokujących do tworzenia i obserwacji. Wprowadzeniem do akcji jest rozmowa ze wspomnianym ziemskim gościem. Niektóre z jego wątpliwości urzekają i skłaniają do refleksji: Skąd wiadomo, kto jest bohaterem? Czy pomniki pamiętają za ludzi? Nie ma tu pytań głupich czy niestosownych. Jest za to przestrzeń dla tych prostych, szczerych, czasem – nieoczywistych. Otwierających na patrzenie, dostrzeganie i działanie.
Dalej przychodzi czas na akcje, między innymi uroczyste „odsłonięcie” pomnika albo stworzenie takiego o nietypowej formie lub funkcji. Ilustracje pozostawiają spore pole do popisu dla wyobraźni. O oszczędną, ale zachęcającą do aktywności formę zadbało Hekla Studio, które przygotowało oprawę graficzną publikacji. Samo pojęcie „pomnik” zostaje także odarte z patosu. Funkcja pomnika jest tu odkrywana, a nawet nadawana na nowo. Czy pomnik zawsze musi przedstawiać kogoś, coś konkretnego? Jak stworzyć taki, do którego można wejść? I czy pomniki są wyłącznie dziełem ludzi?
Pomocnym uzupełnieniem książeczki „Rzeczy mało widoczne” jest zestaw wskazówek dla dorosłych pracujących z dziećmi, zawierający podpowiedzi dotyczące celów i metod wykorzystania proponowanych aktywności. Obie publikacje mają przystępną formę. I choć sam przekaz skierowany jest do dzieci, to – jak bywa z dobrze opracowanymi pomocami dydaktycznymi – wierzę, że skłoni do refleksji także starsze osoby. Mi samej pozwolił odzyskać świeżość spojrzenia i od tej pory patrzę na pomniki z większą czułością. Dlatego tym bardziej dziękuję autorce za podzielenie się projektem!
Wyłącz nienawiść! Alternatywne narracje w pracy z młodzieżą
Projekt zainicjowany przez: Amnesty International Polska
Dla kogo: młodzież i osoby dorosłe pracujące z młodzieżą
Co w środku: „Mowa nienawiści jest narracją, która poprzez słowa, filmy i obrazy próbuje odczłowieczyć i poniżyć ludzi z powodu tego, kim są. Pokazuje także nasze lęki, które często pojawiają się, gdy do głosu dochodzą wyobrażenia i fantazje nie mające nic wspólnego z rzeczywistością.” Amnesty International w swoim materiale proponuje narracje alternatywne – odzwierciedlające poszanowanie dla praw człowieka. W takiej alternatywnej narracji nie ma łatwych odpowiedzi, a świat nie jest czarno-biały. Bez wątpienia warto jednak podejmować wysiłek, dlatego z wielką chęcią dzielę się z Wami źródłami związanymi z tą tematyką.
Już na pierwszych stronach broszury pojawiają się informacje o tym, że najbardziej skutecznymi sposobami walki z nienawiścią są edukacja i debata. Zaakcentowano też szczególnie ważną rolę szkół i mediów w rozwijaniu zrozumienia, empatii, zwalczaniu wrogości i uprzedzeń. Przekaz ten wzmacniają przykłady dobrych praktyk medialnych oraz edukacyjnych. Publikacja zawiera także praktyczne ćwiczenia, do wykorzystania w pracy z grupą. Opisy ćwiczeń uzupełniane są z kolei o ważne podstawy teoretyczne. W tekście pojawiają się więc potrzebne definicje tłumaczące, między innymi, czym jest narracja, bańka informacyjna czy komora pogłosowa. Szczególnie mocno podkreślona została tu rola korzystania z mediów cyfrowych – zarówno pozyskiwania, jak i generowania informacji.
Publikację wydano w ramach międzynarodowego projektu edukacyjnego „SILENCE HATE – wyłącz nienawiść. Zmiana języka może zmienić świat”. Autorem treści jest Dariusz Grzemny, wiceprezes głogowskiego Stowarzyszenia dla Dzieci i Młodzieży Szansa. Narysowane przeze mnie notatki wizualne z webinarium Dariusza Grzemnego i Amnesty International „Życie w społeczeństwie strachu? Jak radzić sobie z mową nienawiści i fake newsami online” znajdziecie także na wyobraźniejowym facebooku.
Twórca, buntownik, strażnik, nieświadomy użytkownik. Nauczyciele i nowoczesne praktyki edukacyjne
Projekt zainicjowany przez: Stowarzyszenie Communia |Centrum Cyfrowe
Dla kogo: nauczyciele, edukatorzy
Trzecią z proponowanych publikacji jest raport, który powstał na bazie rozmów z 30 nauczycielami i nauczycielkami z Polski, Estonii, Francji, Holandii i Niemiec. Postawiono tu na mocno zróżnicowaną grupę badanych – pod względem wiekowym, etnicznym, językowym i zawodowym (różne kierunki studiów, nauczane przedmioty). Jak twierdzą autorzy i autorki projektu: „Wszyscy rozmówcy byli nauczycielami wyróżniającymi się na tle innych, wdrażającymi innowacje edukacyjne i aktywnie korzystający z nowych technologii. Wywiady dotyczyły wpływu prawa autorskiego na ich pracę.”
Temat praw autorskich przedstawiono w kontekście nowych technologii i utworów wykorzystywanych na użytek edukacyjny. Jest tu mowa o tym, jak nauczyciele rozumieją owe prawa, skąd czerpią wiedzę o nich, jaki mają do nich stosunek. Omówiono codzienność praw autorskich w szkole, a także ich funkcjonowanie w kontekście szkolnych innowacji. Przedmiotem badań był, między innymi, wpływ przepisów prawa autorskiego na stosowanie nowych technologii i nowoczesnych praktyk edukacyjnych w szkole. Pojawia się również nieco przewrotne pytanie o to, czy prawa autorskie „pomagają”, czy „przeszkadzają” w codziennej pracy i korzystaniu z innowacji.
Ciekawym elementem jest wyodrębnienie czterech ról przyjmowanych przez osoby uczące w stosunku do prawa autorskiego. Mamy tu Twórcę, Buntownika, Strażnika i Nieświadomego. Każdą z tych person cechuje inny poziom świadomości dotyczącej praw autorskich, ale też inny typ działania. Istotną częścią jest też głos nauczycielek i nauczycieli, ich rekomendacje dotyczące dozwolonego użytku, wolnej licencji, zdobywania wiedzy. Jak wskazano w publikacji, „badani we wszystkich krajach postulują, aby tematyka praw autorskich pojawiła się w programach nauczania uniwersytetów i szkół wyższych przygotowujących przyszłych nauczycieli.”
Dzięki wspomnianym elementom raport można potraktować nie tylko jako pretekst do przyjrzenia się ogólnym tendencjom, ale i punkt wyjścia dla cennych refleksji. Publikacja powstała jako część projektu Copyright for Education, a raport można pobrać również w angielskiej wersji językowej.
Zobacz także:
Wcześniejsze części cyklu „Publikacje cyfrowe dla praktyków kultury i edukacji”
Post dotyczący praw autorskich „Obraz potrzebny od zaraz – używanie zdjęć i ilustracji w sieci”
